Thomas Weelkes (1576-1623)
Samen met William Byrd, John Dowland, John Wilbye en Thomas Morley wordt Weelkes gerekend tot de topcomponisten uit de Elisabeth periode - de tijd van Shakespeare, die tegenwoordig bekend staat als de Engelse renaissance, en in de muziekgeschiedenis als de Engelse Madrigalistenschool. Een eminente beheersing van het contrapunt (meestal zessstemmig) en levendige tekstbeschrijving zijn kenmerken van zijn stijl. Hij schreef tientallen gewijde werken en een honderdtal madrigalen.

As Vesta was ..., een van zijn mooiste, verscheen in de bundel 'Triumphes of Oriana', in 1601 samengesteld en uitgebracht door zijn vriend Thomas Morley, die in 1596 van koningin Elisabeth I het monopolie verkreeg op de muziekdruk, nadat het patent van diens leermeester William Byrd was verlopen. Alle 25 liederen uit de bundel eindigen met de zin: "Then sang the shepherds and nymphs of Diana: Long live fair Oriana!". Oriana was de koosnaam van de zeer geliefde vorstin Elisabeth. De allerbeste Britse componisten uit die tijd droegen er aan bij, met uitzondering van de absolute grootmeesters Dowland en Byrd : de religieus tolerante koningin kon zich toch niet veroorloven geprezen te worden door katholieken ....

Elisabeth I (1558-1603)
Geheel in navolging van de 'Italiaanse stijl' gaan de meeste liederen in de bundel over nimfen, faunen, stoere herders en dartele herderinnen, over de natuur en vanzelfsprekend de liefde (Cytherea is Venus/Afrodite). De maagdelijke godinnen Vesta (Hestia) , Minerva (Athene) en Diana (Artemis) onderstrepen de symboliek van de ongehuwde virgin queen Elisabeth.

De melodie van 'As Vesta was' zit vol met ver doorgevoerde 'text painting', een renaissance-nieuwigheid die destijds in de mode was - bv de regel first two by two, then three by three, together wordt eerst door twee, dan door drie en tenslotte door alle stemmen gezongen. Natuurlijk zingt een solo-sopraan de tekst all alone. Je hoort de overelkaar heen buitelende hertjes naar beneden komen in de neergaande melodische lijn van running down the main. En het long live fair Oriana beeldt een steeds enthousiaster juichende menigte uit.

As Vesta was from Latmos hill descending
She spied a maiden Queen the same ascending
Attended on by all the shepherd's swain
To whom Diana's darlings came running down a main
First two by two, then three by three, together
Leaving their goddess all alone, hasted thither
And mingling with the shepherds of her train
With mirthful tunes her presence entertain

Then sang the shepherds and nymphs of Diana :
Long live fair Oriana
Vesta kwam van haar Latmosheuvel naar benee En zag, haar tegemoet, een maagd, een koningin  Omringd door zwijnehoeders en hun vee En al Diana's lievelingen kwamen mee Eerst 2-aan-2, toen 3-aan-3, toen iedereen Ze lieten inderhaast hun godin helemaal alleen Om zich fluks bij die herdersgroep te voegen Met lustig lied tot algemeen genoegen En toen zong elke nimf en herder van Diana : Lang leve onze schone Oriana !
Eén jaar ouder is het tweeling-stuk 'Thule the period of cosmography & The Andalusian Merchant' : een loflied op de ontdekkingsreizigers van die tijd (bv Francis Drake) over de nieuwe wonderen van natuurschoon.
Thule, the period of cosmography
doth vaunt of Hecla whose sulphurious fire
doth melt the frozen clime and thaw the sky
Trinacrian Etna's flames ascend not higher.
These things seem wondrous yet more wondrous I 
Whose heart with fear doth freeze, 
with love doth fry

The Andalusian merchant that returns
laden with cochineal and China dishes
reports in Spain how strangely Fogo burns
amidst an ocean full of flying fishes.
These things seem wondrous yet more wondrous I
Whose heart with fear doth freeze, 
with love doth fry
Thule, dit aardrijkskunde-uur spreekt trots van Hekla die met zwavelvuur het vriesweer smelt, de lucht ontdooit hoger reiken in Sicilië Etna's vlammen nooit O wonder! Nog groter wonder, dat ben ik terwijl mijn hart bevriest van schrik en tegelijk van liefde gloeit De koopman uit Jerez die huiswaarts keert met kostbaar porcelein en cochenille vertelt in Spanje over Fogo's vreemde vuur in een oceaan waarboven vissen vliegen. O wonder! Nog groter wonder, dat ben ik terwijl mijn hart bevriest van schrik en tegelijk van liefde gloeit
In Weelkes bundel 'Madrigals' die verscheen in 1597 staat het lied To shorten winter's sadness. Verleidelijke nimfen roepen ons op om niet te vervallen in winterse melancholie, maar te genieten van het leven, want dit duurt maar kort : eet en drink en heb lief ...
To shorten winter's sadness
See where the nymphs with gladness
Disguised all are coming,
Right wantonly a-mumming.
    Fa lala ...
Though masks encloud their beauty
Yet give the eye her duty
When heaven's dark it shineth
and unto love inclineth
     Fa lala ...
	
[extra verzen, meestal niet gezongen:]
Whilst youthful sports are lasting, To feasting turn our fasting; With revels and with wassails Make grief and care our vasals. Fa lala ... For youth it well beseemeth That pleasure he esteemeth; And sullen age is hated That mirth would have abated. Fa lala ...
Om wintertreurnis te verzachten kijk naar de nimfen vrij en blij vermomd komen die aan ons voorbij dartel met lichtzinnige gedachten tralalala... Hoewel maskers hun schoonheid dekken komen d'ogen niets te kort ! waardoor een duist're hemel stralend wordt en liefdesneigingen doet wekken tralalala...
Waternimfen (foto Brooke Shaden).