Sibelius - Rakastava

De Kanteletar is een collectie van meer dan 600 lyrische gedichten en balladen, die naast het epos Kalevala door de Finse arts en schrijver Elias Lönnrot (1802-1884) zijn opgetekend in Karelië en Ingrië, gebieden nu behorend tot de Russische federatie. In het voorwoord van de Kanteletar schreef Lönnrot: "Wat betreft literaire dichtkunst blijft Finland ver achter bij andere volkeren,
maar in volkspoëzie behoort ze tot de leiders." Het uitbreken van de Russische revolutie in 1917 was ook het startsein voor de Finse onafhankelijksheidsstrijd - tot dan was Finland een semi-autonome Russische provincie geweest. Na een bloedige burgeroorlog tussen pro-duitse Witten en pro-russische Roden werd het pleit beslecht ten gunste van de eersten. In 1920 werden de grenzen met Rusland vastgelegd en Finland werd een Republiek. Tijdens WO II zou nog veel strijd geleverd moeten worden tegen zowel Duitsers als Russen. Karelische gebieden moesten worden afgestaan en tijdens de koude oorlog bleef de Finse politiek sterk geïntimideerd door de Sovjets. Geen wonder dat de Finnen, zo gauw het kon, kozen voor de Europese Unie en zijn munt....

Het culturele nationalisme was in Finland uiteraard al veel eerder begonnen en de componist Jean Sibelius (1865-1957) werd een van de groten in deze beweging. Als overtuigd karelianist en vrijmetselaar liet hij zich in een groot deel van zijn talrijke composities inspireren door de spiritualiteit in de Kalavala-verhalen en Kanteletar-gedichten. Na zijn zevende symfonie verstomde zijn compositie-lust: op wat kleinigheden in 1946 en 1948 na verscheen er sinds 1926 niets meer van hem. Niet omdat hij niet wilde, maar zijn zelfkritiek keurde niets nieuws meer waardig - hij heeft zelfs heel wat vernietigd...

Rakastava, een gepassioneerd liefdeslied, is in zijn geheel gebaseerd op een aantal teksten uit de Kanteletar. In 1894 componeerde hij het voor mannenkoor als inzending voor een competitie, die hij overigens niet won (zijn leraar Wegelius kreeg de eer). In 1911-12 herschreef hij het stuk ingrijpend als een suite voor symfonisch strijkorkest. Beide versies zijn geliefd en veel uitgevoerd. We zingen hier een arrangement voor gemengd koor.

Rakastava
Miss’ on, kussa minun hyväni,
Miss’ asuvi armahani,
Missä istuvi iloni,
Kulla maala marjaseni?

Ei kuulu ääntävän ahoilla,
Lyövän leikkiä lehoissa,
Ei kuulu saloilta soitto
Kukunta ei kunnahilta.

Oisko arnas astumassa,
Marjani matelemassa,
Oma kulta kulkemassa,
Valkia vaeltamassa;
Toisin torveni puhuisi,
Vaaran rinnat vastoaisi,
Saisi salot sanelemista,
Joka kumpu kukkumista,
Lehot leikkiä pitäisi,
Ahot ainaista iloa.
Eila eila eila !

Täst’ on kulta kulkenunna,
Täst’ on mennyt mielitietty,
Tästä armas astununna,
Valkia vaeltanunna,
Täss’ on astunut aholla,
Tuoss’ on istunut kivellä.

Kivi on paljo kirkkahampi,
Paasi toistansa parempi,
Kangas kahta kaunihimpi,
Lehto viittä lempiämpi,
Korpi kuuta kukkahampi,
Koko metsä mieluisampi,

Tuon on kultani kulusta,
Armahani astunnasta.
Eila eila eila!

Hyvää iltaa, lintuseni,
Hyvää iltaa, kultaseni,
Hyvää iltaa nyt minun oma armahani!

Tanssi, tanssi, lintuseni,
Tanssi, tanssi, kultaseni,
Tanssi, tanssi nyt minun oma armahani!

Seiso, seiso, lintuseni,
Seiso, seiso, kultaseni,
Seiso, seiso nyt minun oma armahani!

Anna kättä lintuseni,
Anna kättä kultaseni,
Anna kättä nyt minun oma armahani!

Käsi kaulaan lintuseni,
Käsi kaulaan kultaseni,
Halausta kultaseni,
Halausta nyt minun oma armahani!

Suuta, suuta lintuseni,
Suuta, suuta kultaseni,
Halausta lintuseni,
Halausta nyt minun oma armahani!

Eila eila eila !

Jää hyvästi lintuseni,
Jää hyvästi kultaseni,
Jää hyvästi lintuseni,
Jää hyvästi nyt minun oma armahani!

[Uit Kanteletar I:122,173]

De Minnaar Waar is mijn allermooiste, Waar woont mijn liefste, Waar rust mijn vreugde, In welk land is mijn bloem? Zij zingt niet in de weiden, En speelt niet in het bos, Uit verre wouden wordt geen muziek gehoord, Geen vogellied van de heuvels. Als mijn lief daar zou lopen, Mijn bloem, Mijn eigen schat, Als mijn stralende daar zou lopen, Dan zouden de hellingen van de heuvels Het geluid van mijn hoorn beantwoorden, De verre wouden zouden weerklinken Ieder heuveltje met vogelgezang, Ieder bos met haar spel en de weiden Zouden vol zijn van eeuwige vreugde. Elia eila eila ! Hier heeft mijn schat gelopen, Hier is mijn liefje langsgekomen, Hier heeft mijn lief haar stappen gezet, Hier heeft mijn stralende gedwaald, Hier liep zij door het weiland, Hier zat zij op een steen. Deze steen schijnt wel veel lichter En gaat alle andere te boven; Dit gras is nergens mooier, Dit bos is zachter dan alle andere, De wildernis groeit hier rijker, Heel het woud is aangenamer. Daar is mijn lief langs gekomen, Daar heeft mijn liefste gelopen. Eila eila eila! Goede avond, mijn vogeltje, Goede avond, mijn schat, Goede avond nu, mijn liefste! Dans, dans, mijn vogeltje, Dans, dans, mijn schat, Dans, dans nu, liefste! Sta stil, mijn vogeltje, Sta stil, mijn schat, Sta stil nu, liefste! Geef me je hand, mijn vogeltje, Geef me je hand, mijn schat, Geef me je hand nu, liefste! Jouw hand om mijn hals, mijn vogeltje, Jouw hand om mijn hals, mijn schat, Omarm me, mijn schat, Omarm me nu, liefste! Kus me, kus me, vogeltje, Kus me, kus me, mijn schat, Omarm me mijn vogeltje. Omarm me nu, liefste! Eila eila eila ! Vaarwel mijn vogeltje, Vaarwel mijn schat, Vaarwel mijn vogeltje, Vaarwel nu, liefste! [Ned. vertaling Rotterdams Kamerkoor Tiramisu]

Metrische vertaling Engels Where oh where shall I look for my love Where shall I find my sweetheart? Where oh where dwells my heart's delight? tell me where to seek my dearest. I hear no sound from the meadow No sound of birds singing in the grove No sound of sweet voices whispering nor upon the knoll sweet singing. In the forest is she wand'ring List'ning but not really hearing? Is she wandring, searching, seeking peace In the deep forest clearing? Brightly brightly my trumpet rings Through the hills and dales resounding Brightly brightly all nature singing Echoes through the hills rebounding. Love and joy rule the world today All the world glows with joy and love. Eila eila eila ! Here perhaps my sweetheart wandered, Has her fancy led her this way? Did she tread this sunlit pathway? Where has my innocent wandered? In this grove did she lose her way? On that rock did she sit and rest? Yes, for the rock does glow so brightly One can see it was touched by her. For her presence in the forest All of nature seems much gentler All the forest more luxurious All the colours glow more brightly All because she did pass this way All because my sweetheart passed here Eila eila eila ! To my love I say: 'Good evening, little bird', I say: 'Good evening' Like a little bird is my darling Dancing dancing with my darling Swirling swirling with my dearest Dancing swirling whirling together with my loved one! Stand here with me, oh my dearest Stand here with me, oh my darling Stand beside me now, oh my loved one Your hand give to me, my darling Your hand give to me, oh my loved one oh my loved one ! Come embrace me now, my dearest Come embrace me now, my sweetheart Come embrace me now, my loved one Lost in fond embrace are we now, my own my darling. Kiss me, kiss me, kiss me, dearest Kiss me, kiss me, kiss me, sweetheart Oh embrace me now, my dearest Come to me, my own, my darling Kiss me! Oh my darling, kiss me! Eila, eila eila! Farewell now, my own, my dearest Farewell now, my own, my sweetheart Farewell now, my own, my darling Now farewell my darling, my dearest my most loved one. [Eng.tekst Norman Luboff]